ظروف لعابی چیست؟
ظروف لعابی معمولا بدنه ای از جنس چدن یا سرامیک با روکش لعابی دارند.بهترین نوع آنها همان ظروف لعابی زرد رنگ قدیمی است.
لعاب چیست؟
لعاب از ذوب کردن پودر شیشه روی سطحی مانند خاک رس،سنگ یا فلز ساخته میشود.البته این اتفاق بدون پخته شدن داخل کوره با دمای ۲۰۰ درجه فارنهایت ممکن نخواهد بود.
در واقع پودر شیشه با گرم و ذوب شدن به صورت روکش به سطح فلز چسبیده تا سطحی صاف،صیقلی و نچسب ایجاد کند.
دلیل شباهت لعاب و شیشه چیست؟
ظروف لعابی بسیار شبیه شیشه هستند.از ذوب شدن مواد معدنی نظیر ماسه کوارتز،فلدسپار و سودا ساخته میشوند.ظروف لعابی حتی وقتی گرم میشوند هیچ ماده سمی از خود متصاعد نمیکنند.
روکش لعابی روی ظروف مختلف چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟
این لعابها طیف وسیعی از ترکیبات معدنی و آلی دارند.به عنوان مثال لعاب روی ظروف سرامیک از کوارتز،اکسید سرب و فلدسپار تشکیل میشود.این مواد را توسط آسیاب خرد و نرم کرده و به صورت خمیری در می آورند.
سپس ظروف مورد نظر را داخل خمیر غوطه ور کرده و پس از خشک شدن آن را در کوره با دمای مشخص قرار میدهند.
آیا استفاده از ظروف فلزی مضر است؟
تا زمانی که لعاب سطح ظروف مختلف دچار آسیب نشده باشد خصوصیات آنها مشابه استیل و بی ضرر خواهد بود.اما استفاده از آنها در صورت آسیب دیدن به خصوص اگر مطابق استاندارد تولید نشده باشند بسیار مضر است.
به این سبب که آزاد شدن ترکیبات سمی نظیر سرب،کادمیوم،آرسنیک و … در دراز مدت باعث افسردگی و مسمومیت خواهد شد.
انواع ظروف لعابی از نظر نوع لعاب کدامند؟
۱.لعاب بی رنگ:
از این لعاب بی رنگ و شفاف برای پوشش سطح ظروف چینی استفاده میشود که ترکیبی از کلسیم خاک چینی سفید میباشد.این نوع لعاب رنگ مشخصی ندارد و تنها شفافیت،براق بودن و دوام چینی را افزایش میدهد.بر همین اساس محصول بدست آمده قیمت بیشتری خواهد داشت.
۲.لعاب رنگی:
اگر رنگ لعاب آبی باشد از اکسید مس،زرد باشد کرومات سرب،سبز باشد اکسید آهن و اگر ارغوانی باشد از کاسیوس استفاده میشود.لعاب رنگی غالبا بر روی ظروف لعابی از جنس سفال انجام میشود.
۳.لعاب کدر:
این نوع لعاب برای پوشش چینی های معمولی بکار رفته و از مخلوط نمک و کربنات سدیم و چند ماده دیگر تهیه میشود.
لعابها را پس از ذوب کردن،سرد کردن و پودر کردن داخل آب به صورت حمام شیر در آورده و محصول مورد نظر را درون آن غوطه ور مینمایند.
کاربردهای ظروف لعابی چیست؟
۱.این ظروف بخصوص قابلمه های لعابی برای پخت غذاهای آبدار بکار میروند و معمولا برنج داخل آنها پخت نمیشود.
۲.از این ظروف همچنین میتوان برای نگهداری مواد غذایی غیر اسیدی داخل یخچال استفاده کرد.
۳.این ظروف را به راحتی میتوان روی یکدیگر قرار داد بدون آنکه نگران ایجاد خط و خش روی آنها باشید.بنابراین فضای کمی در آشپزخانه تان اشغال خواهند کرد.
۴.ظروف لعابی به دلیل وزن سبک و مقاومت بالا گزینه مناسبی برای افراد اهل سفر و گردش میباشند.
۵.میتوان از آنها برای باربیکیو و کمپینگ استفاده کرد زیرا تا دمای ۴۰۰ درجه سانتی گراد در برابر حرارت مقاوم هستند.ظروف مخصوص فر و گریل نیز تا از جنس لعاب ساخته شده و جایگزین مناسبی برای ظروف آلومینیومی یکبار مصرف میباشند.
۶.این ظروف پس از گرم شدن باید به آرامی خنک شوند.زیرا با قرار دادن آنها داخل آب سرد ممکن است در سطح آنها تَرَک ایجاد شود.البته این مسئله به کیفیت لعاب بستگی دارد.
ظروف لعابی سوخته را چگونه میتوان تمیز کرد؟
احتمال چسبیدن مواد غذایی به کف این ظروف و سوختن آنها وجود دارد.بنابراین برای تمیز کردن آنها لازم است سوختگی ها و آلودگی ها از بین بروند.
برای رفع سوختگی روی سطوح این ظروف میتوان از ترکیب آب و جوش شیرین استفاده کرد.
مواد لازم برای انجام این کار عبارتند از:
۴ فنجان آب،۲ قاشق غذاخوری جوش شیرین،قاشق چوبی و دستمال آشپزخانه
میزان مصرف جوش شیرین با اندازه ظروف و میزان سوختگی آنها ارتباط مستقیم دارد.یعنی هرچه ظروف بزرگتر باشند میزان جوش شیرین بیشتری داخل محلول بکار خواهد رفت.
نسبت جوش شیرین به آب نصف بوده و متناسب با مقدار آب،مقدار جوش شیرین نیز کم و زیاد خواهد شد.
طریقه از بین بردن سوختگی قابلمه لعابی به کمک محلول جوش شیرین چگونه است؟
ابتدا قابلمه سوخته را با آب پر کرده و روی حرارت اجاق گاز قرار میدهیم.سپس اجاق را با حرارت متوسط روشن میکنیم.
پس از جوش آمدن آب دو قاشق جوش شیرین داخل آب ریخته و با قاشق چوبی محلول بدست آمده را هم میزنیم.اجازه دهید به مدت چند دقیقه محلول درون قابلمه بجوشد سپس با قاشق چوبی سوختگی ها را بخراشید.
پس از این مرحله سوختگی ها را دور ریخته و قابلمه را بشویید و با آب داغ آبکشی نمایید.حالا خواهید دید که دیگر اثری از سوختگی داخل ظرفتان باقی نمانده و کاملا تمیز شده است.
ظروف لعابی چه مزایایی دارند؟
۱.میتوان برای شستشوی آنها از ماشین ظرفشویی استفاده کرد.اما بهتر است به دلیل لایه محافظ لعابی به صورت مکرر با ماشین شسته نشوند.
۲.اگر جنس دسته این ظروف از پلاستیک یا باکالیت نباشد میتوان آنها را داخل فر نیز قرار داد.
۳.این ظروف از تنوع بیشتری در مقایسه با سایر ظروف چدنی و … برخوردارند.
۴.از آنجایی که غالبا جنس بدنه این ظروف چدنی است روی آنها لایه ای از لعاب قرار گرفته است.بنابراین ظروف روکش دار نسبت به مدلهای فاقد روکش دیرتر زنگ میزنند.
۵.ظروف چدنی بدون روکش با مواد اسیدی و قلیایی واکنش میدهد.اما اگر لایه ای از لعاب سطح آنها را بپوشاند در برابر واکنشهای شیمیایی مقاوم خواهند بود.
۶.لعاب از مواد طبیعی ساخته میشود بنابراین قابل بازیافت و سازگار با محیط زیست میباشد.
۷.لعاب مانند یک لایه شیشه ای روی آهن است که به حفظ طعم طبیعی و خالص مواد غذایی کمک میکند.
۸.این ظروف گرما را سریع و به طور یکنواخت در سطح لعاب منتقل کرده و زمان پخت غذا را بدون تغییر طعم،کوتاه میکنند.بنابراین میتوان از میزان حرارت کاسته و در مصرف انرژی صرفه جویی کرد.
۹.این ظروف به دلیل سطح صاف و صیقلی خود راحت تمیز شده و ضد باکتری هستند.
۱۰.این ظروف در برابر خراش مقاوم هستند بنابراین با خیال راحت میتوان با قاشق فلزی و خراشیدنِ آنها غذا را خارج نمود.
۱۱.این ظروف ماندگاری بالایی دارند و برای سالیان طولانی قابل استفاده هستند.
ظروف لعابی چه ایرادی دارند؟
این ظروف در مقایسه با ظروف فاقد روکشِ لعاب قیمت گرانتری داشته و میزان نچسب بودن آنها کم است.
بهترین نوع ظروف لعابی کدامند؟
بهترین نوع این ظروف،ظروف لعابی زرد رنگ هستند که در قدیم برای پخت و پز و نگهداری غذا مورد استفاده قرار میگرفتند.
ظروف سفالی لعابدار کدامند؟
این ظروف سرامیکی و غیر فلزی هستند که پس از حرارت دیدن و پخته شدن در دمای ۱۱۰۰ درجه سانتی گراد لعاب کاری میشوند.
این ظروف به علت در برداشتن ترکیبات شیشه در صورت نداشتن تَرَک و ریختگی،ظروف سالم و مناسبی هستند.
اگر ظروف سفالی بدون لعاب باشند نگهداشتن و پختن غذا داخل آنها چندان سالم و بهداشتی نیست.زیرا چربی و رطوبت غذا داخل این ظروف باقی میماند.
اگر ظروف لعابدار ریختگی یا تَرَک خوردگی داشته باشند نباید مواد غذایی به خصوص مواد اسیدی را به مدت طولانی داخل آنها نگهداری کرد.
نکته مهم در خصوص شستشوی ظروف لعابی چیست؟
هنگام شستشوی این ظروف نباید از سیم ظرفشویی استفاده کرد زیرا با این کار لعاب آنها دچار تَرَک میشود.در صورت ایجاد تَرَک دیگر استفاده از این ظروف برای پخت و پز یا نگهداری غذا در آنها سالم و بی ضرر نخواهد بود.
این ظروف را نباید بیش از حد گرم و سرد یا پرتاب کرد زیرا در اثر ضربه لعاب سطح آنها تَرَک برداشته و میریزد.
انواع ظروف لعابی کدامند؟
۱.ظروف فلزی:
این ظروف به سرعت دچار زنگ زدگی میشوند بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق آنها را با لعاب پوشش میدهند.ظروف لعابی فلزی نسبت به ظروف بدون لعاب مقاومت بیشتری در برابر رطوبت دارند.
تاثیر شوک حرارتی بر ظروف لعابی چگونه است؟
لعاب این ظروف در اثر شوک حرارتی (گرم یا سرد شدن زیاد) دچار آسیب میشود.
۲.ظروف سرامیکی:
لعاب کاری روی این ظروف که ترکیبی از سفال و پودر چینی است برای ماندگاری و جلای بیشتر انجام میشود.این نوع لعاب سوراخهای ریز روی سرامیک را پوشانده و آنها را برای پخت و پز و حرارت دیدن آماده میکند.
نکات مهمی که در خرید ظروف لعابی باید به آنها توجه شود کدامند؟
۱.رنگ و جلا:
به رنگ و جلای لعاب بکار رفته در این ظروف دقت کنید و از یکنواخت و هماهنگ بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
۲.بدون تَرَک بودن:
اگر این ظروف دارای تَرَک باشند برای پخت و پز و نگهداری غذا سالم نخواهند بود.
۳.پوسته نشدن و نداشتن موج:
ظروف لعابی اگر از جنس مرغوب و با کیفیت باشند اثری از موج یا پوسته شدن در آنها دیده نمیشود.
۴.لعاب کاری یکنواخت در تمام نقاط:
ممکن است برخی از نقاط این ظروف به طور کامل و یکنواخت لعاب کاری نشده باشد.در این صورت از خرید آنها خودداری کنید.
۵.دارا بودن علامت استاندارد:
برای حصول اطمینان از اصالت و سلامت این ظروف به قسمت زیر آنها دقت کنید.غالبا علامت استاندارد و نام واحد تولیدی روی آنها حک شده است.
انواع لعاب از نظر میزان حرارت کدامند؟
۱.کم آتش:
پخت در این نوع لعابها در دمای ۱۰۰۷ درجه سانتی گراد انجام میشود و برای ایجاد طرحهای خاص مناسب است.رنگهای زیاد در این نوع پخت با یکدیگر ذوب نشده و رنگها روشن و قابل پیش بینی هستند.
۲.آتش متوسط:
فرآیند پخت در دمای ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد انجام شده و یک سرامیک قوی و شیشه ای را ایجاد میکند.در این روش رنگها محدودترند اما تنوع بیشتری دارند.
۳.آتش بالا:
این روش با دوام ترین و شیشه ای ترین ظروف را در دمای ۱۲۶۲ درجه سانتی گراد میسازد که شامل ظروف سنگی و چینی با تنوع رنگی محدود میباشد.
کاربرد لعاب کاری ظروف مختلف چیست؟
۱.ایجاد خاصیت ضد آب،تقویت سطوح مورد نظر و تزئینات
۲.بهبود عملکرد و زیباتر شدن ظروف
۳.ایمن و ضد آب سازی بدنه ظروف،لوازم بهداشتی و کاشی های کف حمام،ظروف اشپزخانه و غذاخوری
میزان حرارت و دما چه تاثیری در لعابکاری ظروف دارد؟
برای لعاب کاری ظروف باید آنها را تحت حرارت و دمای مشخصی قرار داد.اگر درجه حرارت بیش از حد بالا باشد نه تنها لعابکاری به درستی انجام نمیشود بلکه لعاب بیش از حد ذوب خواهد شد.به همین دلیل برای لعاب کاری صحیح ظروف باید آنها را در محدوده دمایی مناسب قرار داد.
